چهارمین جلسه بررسی کتاب حیات فکری- سیاسی امامان شیعه با حضور دکتر موسی نجفی و اعضای خانه بیداری اسلامی، پنجشنبه، شانزدهم شهریور ۹۶، در محل خانه بیداری تشکیل شد. مباحث این جلسه در ادامه دو نشست قبل و فصل «امام علی(علیه السلام)» بود.
دکتر نجفی بحث خود را با «ارتباط متقابل متن تاریخ سیاسی و اندیشه سیاسی» آغاز کرد و گفت: "نقطه شروع باید تاریخ باشد. یعنی به کمک تاریخ به یک اندیشه ای میرسیم و بعد با آن اندیشه دوباره به تاریخ نگاه می کنیم. نکته قابل توجه این است که نباید با اندیشه ای خاص به سمت تاریخ برویم، زیرا موجب می شود اندیشه را بر تاریخ تحمیل کنیم. همچنین، در بررسی هر رویداد تاریخی لازم است انواع منابع تاریخی را ببینیم. با مطالعه منابع مختلف، هم عناصر مشترک رویداد روشن خواهد شد و هم به تشخیص حقانیت کمک خواهد کرد. مثلا در جنگ جمل، در اصل جنگ و بسیاری ویژگی های آن منابع شیعه و اهل سنت مشترک اند. مسئله قابل بررسی «حقانیت» طرفین درگیر است."
رئیس خانه بیداری در توضیح شکلگیری خوارج در زمان امام علی(علیه السلام) به تقابل میان امام و معاویه اشاره کرد: "در تقابل ها، وقتی انسداد در مسائل نظامی ایجاد شود به جبهه سیاسی منتقل می شود و اگر در جبهه سیاسی پیش بیاید به جبهه فرهنگی منتقل می شود. و این قبیل اندیشه های افراطی در شرایط بحران اجتماعی رشد می کنند. وقتی که بحران ها نوعی سرکوب و سرخوردگی برای عده ای ایجاد کنند. مثلا نازیسم در آلمان و فاشیسم در ایتالیا هم بر اثر سرخوردگی پس از جنگ جهانی ایجاد شدند. خوارج نوعی انحراف در جهان اسلام هستند که هم در تعریف افراط کردند و هم در مصداق. سوالی که در اینجا باید پاسخ داده شود این است که؛ چرا خوارج در جبهه امیرالمومنین ایجاد شد و نه در جبهه معاویه؟ به نظر من دلیلش آزاداندیشی امام علی(علیه السلام) بود. امام می گفت اگر ساکت ماندند، بگذارید باشند. اگر حرف زدند، جوابشان را بدهید. و اگر جنگیدند، با آنها بجنگید. در حالی که معاویه اجازه جدا شدن چنین افرادی را نمی داد و آنها را از بین می برد."
نجفی در پایان به بیان نحوه برخورد امام(علیه السلام) با خوارج پرداخت: "مواجهه با نیروی سکولار آسان تر از نیروی دینی مخالف است مثلا در زمان ما مواجهه با غرب بهتر از مواجهه با سعودی وهابی است. یکی از اقدامات حضرت امیر(علیه السلام) برای مواجهه با خوارج تعیین دوازده نفر برای صحبت بود. چون گفتگو با افراد منطقی و رهبران یک جریان بسیار اثربخش تر از روبرویی با بدنه اجتماعی آن جریان است. و دیگری نامه ایشان به مسلمانان به منظور توضیح ما وقع از زمان پیامبر(ص) تا زمان خود حضرت بود. هدف امام این بود که تحلیل جامعه درست شود. از نظر ایشان به رغم تمام مشکلاتی که در جامعه وجود داشت، اصلاح تحلیل مردم از اوضاع زمان یکی از اولویت هاست.
